در دنیای امروز، شاهد ظهور نرم‌افزارهای متن‌باز و آزاد هستیم که به تدریج جایگزین نرم‌افزارهای تجاری و متمرکز می‌شوند. شبکه‌های اجتماعی هم همینطور و به‌طور فزاینده‌ای بر مبنای آزادی و کنترل کاربر بنا شده‌اند.

نکته‌هایی مهم قبل از معرفی:

این که برای ما استفاده از نرم‌افزار‌ها و شبکه‌های اجتماعی آزاد اهمیت زیادی دارد، هیچ ربطی به تعصب نداره، و این تعریف بسیار رایج و کاملاً اشتباه است، چون یک ضرورت اجتماعی و فرهنگی است. این موضوع به تعصب یا سلیقه شخصی مربوط نمی‌شود، بلکه به اصولی چون آزادی، حریم خصوصی و امنیت داده‌ها مرتبط است. در دنیای دیجیتال امروز، جایی که اطلاعات شخصی به راحتی قابل دسترسی و سوء استفاده است، انتخاب نرم‌افزارهای آزاد می‌تواند به کاربران این امکان را بدهد که کنترل بیشتری بر روی داده‌های خود داشته باشند و چیزهای بسیار زیاد دیگر. کاملاً همگام با نوآوری و همکاری، تنوع و انتخاب. و نکته دیگر اینه که نرم‌افزار آزاد بر اساس رقابت رشد نمیکنه، بلکه بر اساس نیاز و همکاریه، چیزی که ما در آنارشیسم هم به درک این موضوع میرسیم.

خب تعاریف، گفتگو و توضیحات زیادی است که شما را تشویق به جست‌و‌جوی بیشتر درباره این چیزها می‌کنم

خب شبکه‌های اجتماعی آزاد چه تعریفی دارد؟ باید بگم که بر اساس اصول آزادی، شفافیت و عدم تمرکز طراحی شده باشند.

عدم تمرکز: در شبکه‌های اجتماعی آزاد، کارسازها (Server) و داده‌ها در یک مکان خاص و تحت کنترل یک نهاد واحد نیستند. این به این معنی است که کاربران می‌توانند از کارساز‌های مختلف استفاده کنند و حتا کارساز خود را داشته باشند.

کنترل کاربر: کاربران می‌توانند انتخاب کنند که از کدام کارخواه(client) (نرم‌افزار‌ کاربری) استفاده کنند و نیازی به استفاده از نرم‌افزارهای خاصی که توسط یک شرکت خاص توسعه داده شده‌اند، ندارند.

حریم خصوصی و امنیت: در این شبکه‌ها، کاربران می‌توانند از حریم خصوصی خود محافظت کنند و بدانند که داده‌هایشان کجا ذخیره می‌شود و چگونه استفاده می‌شود. این شفافیت به آن‌ها این امکان را می‌دهد که تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.

قابلیت همکاری: شبکه‌های اجتماعی آزاد معمولاً بر اساس پروتکل‌های باز طراحی شده‌اند، که به این معناست که کاربران و توسعه‌دهندگان می‌توانند به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

نوآوری و توسعه: به دلیل دسترسی به کد منبع، توسعه‌دهندگان می‌توانند نرم‌افزارها را بهبود بخشند و ویژگی‌های جدیدی به آن‌ها اضافه کنند.

و حالا میرسیم به مفهوم فدیورس: اکثر این شبکه‌های اجتماعی آزاد بر اساس استاندارد و پروتکل «اکتیویتی‌پاب» طراحی شده‌اند. این پروتکل به ایجاد شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز کمک می‌کند که در آن‌ها کارساز‌ها تحت کنترل یک شخص خاص نیستند. به عبارت دیگر، کاربران می‌توانند کارساز‌‌های خود را ایجاد کنند و از آن‌ها استفاده کنند.

تصور کنید که می‌توانید به پست‌های اینستاگرام از توییتر پاسخ دهید، یا با وبلاگ‌های مورد علاقه‌تان تعامل برقرار کنید.

تعریف اشتباه دیگری که رایج است: این که فدیورس آزاد نیست اشتباه است، شما در شبکه‌های اجتماعی آزاد میتوانید شرایط همزیستی خود را داشته باشید، و ممکنه نمونه‌ای که از یک کارساز دیگر باعث صدمه زدن به شما و جامعه شما می‌شود رو مسدود کنید. اساس فدیورس بر آزادی است، اینجوری نیست که کسی رو بشه از فدیورس بیرون کرد و اصلاً چنین امکانی وجود ندارد (از نظر فنی آزادی وجود نداره که بشه آزادی را سلب کرد) که کسی یا کسانی بتونن در فدیورس آزادی را از بین ببرن.

خب حالا میرسیم به معرفی چند شبکه‌ اجتماعی آزاد:

نکته مشترک اینه که به دلیل آزاد بودن، قابلیت شخصی سازی و تغییرات زیادی دارند.

ماستودون: جایگزین توییتر

پیکسل‌فد: جایگزین اینستاگرام

پلوم و رایت‌فریلی: وبلاگ‌ نویسی

لمی: جایگزین ردیت

فانک‌وال: جایگزین اسپاتیفای

پیرتیوب: جایگزین یوتیوب

پیام رسانی:

جایگزین واتس‌اپ، تلگرام، سیگنال و…:

ماتریکس، دلتا‌چت، ایکس‌ام‌پی‌پی‌ و…

===

در نهایت تعداد خیلی بیشتری برای معرفی است.

حتا این امکان وجود داردکه پلتفرم شخصی خود را به فدیورس متصل کنید.

باز هم باید بگم  توضیحات بیشتری وجود دارد، این یک تلاش کوچک بود. جست‌‌و‌جو کنیم، مستقل فکر کنیم، کنجکاو و مسئولیت‌ پذیر باشیم.