با آغاز فصل گرما در جغرافیای به اصطلاح ایران، بار دیگر نیروهای گشت ارشاد، تحت عنوان “پلیس امنیت اخلاقی”، به خیابانها بازگشتهاند. این نیروها که مسئول اجرای قوانین شرعی جمهوری اسلامی، بهویژه تحمیل حجاب اجباری به زنان هستند، اکنون با تاکتیکهایی تازه و چهرههایی ناشناس فعالیت خود را از سر گرفتهاند.
این بازگشت یادآور وقایع تلخی چون قتل مهسا (ژینا) امینی، آرمیتاها و دیگر قربانیان خشونت حکومتی است. نیرویی که حالا بیش از گذشته سعی در پنهانکاری دارد تا از خشم عمومی و اعتراضات اجتماعی در امان بماند.
در این دور تازه، ماشینهایی که زنان را به دلیل عدم رعایت حجاب اجباری بازداشت و منتقل میکنند، دیگر همان ونهای شناختهشده قدیمی نیستند. بهجای آن، از خودروهایی یکسره سفید، بدون نشان و پلاک مشخص استفاده میشود. مأموران این نیروها نیز دیگر یونیفورم پلیس به تن ندارند. زنانی با چادرهای مشکی بلند، ماسک، عینکهای دودی، و پوششهایی که شناسایی آنها را دشوار میسازد، وظیفه تعقیب و شناسایی زنان “بدحجاب” را بر عهده دارند.
بر اساس مشاهدات میدانی، این مأموران اغلب بهصورت گروهی در مراکز مهم شهر مانند میدان ولیعصر، تقاطع حافظ و انقلاب و بهویژه محدوده تئاتر شهر تهران مستقر میشوند. حضور آنها اغلب حوالی بعد از ظهر و در ساعات پرتردد شدت میگیرد.
این زنان، که ظاهری مذهبی و در عین حال پوشیده دارند، به ندرت تنها دیده میشوند. معمولاً مردانی با «لباس شخصی» آنها را همراهی و محافظت میکنند. منظور از «لباس شخصی» افرادی هستند که عضو نهادهای امنیتی یا انتظامیاند اما لباس رسمی بر تن ندارند و ظاهرشان شبیه مردم عادی کوچه و خیابان است، در حالی که اغلب به سلاح گرم و سرد مجهز هستند و وظیفهشان اجرای مأموریتهای سرکوب و نظارت غیررسمی است.
بر روی لباس بسیاری از این مأموران دوربینهایی تعبیه شده است که گفته میشود برای شناسایی چهره زنان معترض استفاده میشود. در صورت شناسایی، این افراد ممکن است با محدودیتهای سنگینتری مواجه شوند: قطع خدمات اجتماعی، مسدود شدن سیمکارتها، حسابهای بانکی، و حتی ممنوعیت رانندگی.
اعتراض خاموش، خیابان ناطق
با وجود فضای سنگین امنیتی و بازگشت نیروهای سرکوب، خیابانهای اطراف ولیعصر و تئاتر شهر همچنان نشانههایی از مقاومت مدنی و اعتراضات مردمی را در خود دارند. در بسیاری از دیوارها میتوان شعارنویسیهایی را دید که گاه با رنگ پنهان شده یا خط خوردهاند، اما هنوز خوانا هستند: از نام مهسا تا شعارهای آزادیخواهانه. در برخی نقاط نیز علائم آنارشیستی، نمادهای مقاومت، و جملات اعتراضی به چشم میخورند؛ یادگارهایی از شور خیابانی که حتی سرکوب هم نتوانسته خاموشش کند.